Τα πρωτα χρόνια

Η μελέτη της ιστορίας αποδεικνύει ότι στην αρχαία Ελλάδα απαντώνται και η ταφή και η αποτέφρωση των νεκρών. Χαρακτηριστικές είναι οι αναφορές στην Ιλιάδα και τα αρχαιολογικά ευρήματα με τεφροδόχους, λάρνακες κ.α. Μετά την εμφάνιση του Χριστιανισμού στον ελλαδικό χώρο η ταφή επεβλήθη της αποτέφρωσης. Η άποψη ότι ο νεκρός πρέπει να ενταφιάζεται δεν είναι δόγμα, αλλά είναι αποτέλεσμα μακροχρόνιας πρακτικής. Είναι έθιμο.



20ος αιώνας

Οι πρώτες κινήσεις για την επαναφορά της αποτέφρωσης, αναφέρονται στα έτη 1912 - 1917. Το Δ.Σ. του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, υπό τη προεδρία του Μ. Καρζή, τάσσεται δημόσια υπέρ της αποτέφρωσης. Το 1943 το Πρωτοδικείο Αθηνών εκδίδει την πρώτη απορριπτική απόφαση, με το αιτιολογικό ότι η αποτέφρωση αντίκειται στα χρηστά ήθη των Ελλήνων. Το 1944 απορρίπτεται με το ίδιο αιτιολογικό μια δεύτερη αίτηση σύστασης συλλόγου υπέρ της αποτέφρωσης.
Όμως, το 1946 η "Επιστημονική Εταιρεία προς μελέτη των διαφόρων συστημάτων μεταχείρισης των νεκρών", την οποία είχαν ιδρύσει μέλη του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών, με πρόεδρο τον κ. Παπαθεοδώρου, πέτυχαν την έγκριση του Πρωτοδικείου και ιδρύεται ο πρώτος σύλλογος υπέρ της αποτέφρωσης.
Το 1960, μετά το θάνατο του Δημήτρη Μητρόπουλου και την αποτέφρωσή του, η άρνηση της Εκκλησίας να προσφέρει νεκρώσιμη τελετή δημιουργεί μεγάλη αναστάτωση στο χώρο της Εκκλησίας και της κοινωνίας. Έγκριτοι θεολόγοι διαφοροποιούνται από την επίσημη στάση της Εκκλησίας, υποστηρίζοντας την άποψη ότι το θέμα της επιλογής της ταφής ή της αποτέφρωσης δεν είναι δογματικό θέμα αλλά θέμα παράδοσης, ως εκ τούτου η Εκκλησία δεν θα πρέπει να απορρίπτει από το σώμα της τους πιστούς, που επιλέγουν την αποτέφρωση για λόγους συνείδησης.


Dimitris Mitropoulos
Εικ.01 - Μητρόπουλος Δ.

Η περίπτωση της Μαρίας Κάλλας

Η Μαρία Κάλλας μετά το θάνατό της έτυχε καλύτερης μεταχείρισης και τιμής, με νεκρώσιμη τελετή που της αποδόθηκε σε παρεκκλήσι του Παρισιού και η επίσημη εξουσία, τιμώντας την τελευταία της επιθυμία, με παρουσία υπουργού, διέσπειρε την τέφρα της στο Αιγαίο πέλαγος.


Maria Kallas
Εικ.02 - Μαρία Κάλλας.

Κινητοποιήσεις των Δήμων και τα πρώτα σωματεία

Μεταξύ του 1986 και του 1988 ορισμένοι δήμοι όπως ο Δήμος Καλλιθέας, ο Δήμος Αγ.Δημητρίου και ο Δήμος Ζωγράφου, τάσσονται υπέρ της αποτέφρωσης και ζητούν απο το Υπουργείο Εσωτερικών να τους συνδράμει για τη κατασκευή ενός αποτεφρωτηρίου. Η απάντηση είναι αρνητική με αιτιολογικό την μη ύπαρξη νομοθετικού πλαισίου.
Το 1986 μια κίνηση πολιτών, με την επωνυμία "Σύνδεσμος Φίλων της Αποτέφρωσης", καταθέτει αίτηση για την ίδρυση συλλόγου, στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Το τελευταίο απορρίπτει την αίτηση ως "αντιβαίνουσα στα χρηστά ήθη των Ελλήνων". Η κίνηση με την επωνυμία «Σύνδεσμος Φίλων της Αποτέφρωσης» με δραστήρια πρόεδρο την κ. Χαρά Χαλκιά, έχει πραγματοποιήσει πολλές παρεμβάσεις και πρωτοβουλίες μέχρι σήμερα και έχει συμβάλλει στη προώθηση της ιδέας και στην ελληνική κοινωνία.
Το 1987 κατατίθεται επίσης αίτηση, για την ίδρυση σωματείου με την επωνυμία "Οδύσσεια" με παρεμφερείς στόχους και σκοπούς. Η οποία και απορρίπτεται με την 4316/1987 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, με παρεμφερή αιτιολόγηση. Όμως για την απόφαση αυτή υποβάλλεται έφεση από τα μέλη, του ύπο σύσταση σωματείου, όπου εκδικάζεται τον Δεκέμβριο του 1988 στο Εφετείο Αθηνών και το οποίο, με την 69/1989 ενδιαφέρουσα απόφασή του, «εξαφανίζει την εκκαλούμενη απόφαση» του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών και εγκρίνει την αίτηση ίδρυσης σωματείου.
Ιδρύεται έτσι, ύστερα από μια δίχρονη δικαστική περιπέτεια, η «Οδύσσεια» με πρόεδρο την γνωστή ακτιβίστρια κ. Νίκη Λεοντίου, αντιπρόεδρο τον κ. Γιάννη Ρέγκα, αντιδήμαρχο τότε του Δήμου Ζωγράφου, γενικό γραμματέα τον γνωστό δημοσιογράφο κ. Γιώργο Βότση κ.α. Οι οποίοι με πολλαπλές παρεμβάσεις τους προωθούν την ιδέα της αποτέφρωσης στην ελληνική κοινωνία και ασκούν πιέσεις για τη νομοθετική ρύθμιση του θέματος.
Την ίδια περίοδο ιδρύεται και ο «Πανελλήνιος Σύλλογος Υποστηρικτών της Αποτέφρωσης Νεκρών». Τα Μ.Μ.Ε. όλη αυτή τη περίοδο ανταποκρίνονται στην ιδέα και ενημερώνουν την κοινή γνώμη.
Το 1987 ο Δήμαρχος Αθηνών κ. Μ. Έβερτ, επαναφέρει το θέμα ζητώντας επίσημα από την Ιερά Σύνοδο και την πολιτεία, να επιτρέψουν την αποτέφρωση των θυμάτων του καύσωνα που έπληξε την Αθήνα, εάν και εφόσον οι δικοί τους επιθυμούσαν, εισπράττοντας την απόρριψη του αιτήματος από την Εκκλησία.
Το 1997 συγκροτείται μια επιτροπή για τη δημιουργία ενός κέντρου αποτέφρωσης νεκρών στην Ελλάδα, για άτομα των οποίων οι θρησκευτικές τους πεποιθήσεις το επιτρέπουν. Η επιτροπή αυτή από το 2000 αποτελεί μέλος της I.C.F. (Παγκόσμια Οργάνωση Αποτέφρωσης). Το 2001 η επιτροπή συστήνει μια εταιρεία μη κερδοσκοπική με τίτλο "Επιτροπή για το δικαίωμα της αποτέφρωσης των νεκρών στην Ελλάδα" και μεταξύ των σκοπών της έχει και την κατασκευή αποτεφρωτηρίου.


Miltiadis Evert
Εικ.03 - Μιλτιάδης Έβερτ.
I.C.F.
Εικ.04 - I.C.F.

Η Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης

H Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης συνεστήθη το 1997, με σκοπό την δημιουργία του νομοθετικού πλαισίου, για να είναι δυνατή η αποτέφρωση των νεκρών στην χώρα μας. Ο έγκριτος νομικός Αντώνης Βγότζας, ετοίμασε ένα σχέδιο νόμου, το οποίο το 1997 περιφέραμε στην Βουλή και συγκεντρώσαμε δεκάδες υπογραφές από βουλευτές όλων των κομμάτων. Όταν το σχέδιο νόμου έφτασε στα χέρια του κ. Παναγιώτη Σγουρίδη, τότε αντιπροέδρου της Βουλής, μας εξήγησε ότι μόνο με κατάθεση Τροπολογίας σε νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών, ήταν υποχρεωμένη η κυβέρνηση Σημίτη με υπουργό Εσωτερικών τον κ. Αλέκο Παπαδόπουλο, να εκφράσει την θέση της. Ο κ. Σγουρίδης σύντμησε σε τέσσερα άρθρα το σχέδιο νόμου του κ. Βγόντζα. Σσυγκεντρώσαμε τις υπογραφές των: κ.κ. Μιλτιάδη Έβερτ, Πάνου Λουκακου, Νάσου Αλευρά, Φώτη Κουβέλη, Στέφανου Μανίκα, Μηνά Σταυρακάκη, Γιώργου Ανωμερίτη, Λουλά Ανδριανή, Θεόδωρου Στάθη, Γεώργιου Ρόκου, Σπύρου Δανέλη.
Η τροπολογία κατετέθη στις 10/11/1998 και η κυβέρνηση δεν την δέχτηκε. Ο κ. Αλέκος Παπαδόπουλος υποσχέθηκε ότι θα προχωρούσε ο ίδιος σε κατάθεση νόμου στην Βουλή. Μετά τα «γεγονότα Οτσαλάν», τον κ. Αλέκο Παπαδόπουλο διαδέχτηκαν η κα Βάσω Παπανδρέου η οποία παρά τις επανειλημμένες προσπάθειές μας, ουδέποτε καταδέχτηκε να μας συναντήσει(!) και ο κ. Κώστας Σκανδαλίδης, ο οποίος μετά την μεσολάβηση του αγαπητού φίλου και υποστηρικτή της προσπάθειάς μας, συνταγματολόγου και νομικού συμβούλου του κ. Σημίτη, κ. Γιώργου Παπαδημητρίου (ο οποίος δεν είναι δυστυχώς κοντά μας), μας έκλεισε ένα ραντεβού με τον διευθυντή του πολιτικού του γραφείου. Συμφωνήσαμε ότι εάν μια νέα τροπολογία διακομματικής υποστήριξης ερχόταν στην Βουλή ο κ. Σκανδαλίδης θα την έκανε δεκτή. Ο κ. Σγουρίδης, όπως πάντα πρόθυμος υποστηρικτής των προσπαθειών μας, κατέθεσε τον Μάρτιο του 2004 την νέα τροπολογία η οποία μετά την υποστήριξη του κ. Στέφανου Μανίκα, έφερε εκτός τις υπογραφές των σταθερά μέχρι τότε υποστηρικτών μας και της κας Ντόρας Μπακογιάννη. Την τροπολογία αυτή υπέγραφαν: ο Παναγιώτης Σγουρίδης, ο Θεόδωρος Πάγκαλος, ο Τάσος Μαντέλης, ο Μιλτιάδης Εβερτ, ο Φώτης Κουβέλης, η Ντόρα Μπακογιάννη και η Μαρία Δαμανάκη. Η τροπολογία αυτή κατετέθη στη Βουλή μερικούς μήνες πριν τις βουλευτικές εκλογές του 2004. Ο κ. Σκανδαλίδης μας ενημέρωσε ότι φοβούμενος πιθανές αντιδράσεις της Εκκλησίας δεν θα την έκανε δεκτή.


Sgouridis Panagiwtis
Εικ.05 - Σγουρίδης Π.
Vgotzas Antwnios
Εικ.06 - Βγότζας A.
Papagewrgiou Gewrgios
Εικ.07 - Παπαγεωργίου Γ.

Ημερίδα σχετικά με την αποτέφρωση

Στις 3/3/1999 η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος οργάνωσε ημερίδα σχετικά με την εκκλησιαστική ταφή και την αποτέφρωση. Τα κύρια συμπεράσματα της εν λόγω ημερίδας, ήταν η εργασία του νομικού συμβούλου του Αρχιεπισκόπου Αθηνών, Αναστάσιου Μαρίνου.
Κατά τον Αναστάσιο Μαρίνο, Αντιπρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας «Η αποτέφρωση των νεκρών είναι μια μέθοδος καταστροφής του πτώματος και εφόσον δεν προσκρούει στον ποινικό νόμο (ούτε δολοφονία είναι, ούτε προσβολή μνήμης του νεκρού) ούτε άλλως πως απαγορεύεται, δε βλέπω για ποιόν λόγο να απαιτείται ειδική διάταξη νόμου δια να ενεργηθεί. Άλλωστε, στα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα ο πολίτης δύναται να πράξει κάθε τι που δεν απαγορεύεται ρητά από το νόμο και όχι μόνο ότι επιτρέπεται από αυτόν». Και συμπερασματικά αναφέρει στην εργασία του: «Η καύση των νεκρών και το Σύνταγμα», «τάσσομαι υπέρ της απόψεως ότι η κάυση των νεκρών δεν είναι δυνατόν να καταστεί δια του νόμου υποχρεωτική. Αντίθετα, όποιος θέλει, έχει το δικαίωμα να ορίσει με τη διαθήκη του ότι επιθυμεί όπως το σώμα του, μετά το θανατό του, αποτεφρωθεί. Και η επιθυμία του αυτή πρέπει να γίνει σεβαστή, η δε Πολιτεία δε μπορεί να απαγορεύσει,στη περίπτωση αυτή, τη κάυση του πτώματος. Εάν ο νεκρός δεν είχε ορίσει δια διαθήκης την επιθυμία του, δύνανται να αποφασίσουν περί αυτού οι κληρονόμοι του».


Παγκόσμια Οργάνωση Αποτέφρωσης

Το 2000, όταν η Εκτελεστική Επιτροπή της Παγκόσμιας Οργάνωσης Αποτέφρωσης συνεκλίθει στην Βαρκελώνη, μας προσκάλεσαν για να τους ενημερώσουμε για την εξέλιξη της αποτέφρωσης στην Ελλάδα. Εκεί μας γνωστοποίησαν ότι θα απευθυνόντουσαν στο πολιτικό προσωπικό των χωρών τους, έτσι ώστε να πιέσουν τους αντίστοιχους Έλληνες ομολόγους τους για την επίλυση του θέματος. Ο τότε γενικός γραμματέας της I.C.F. κ. Roger N. Arber, μας ανακοίνωσε την απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής να μας δεχθούν ως sponsor member στην Παγκόσμια Οργάνωση Αποτέφρωσης. Ο κ. Arber υπήρξε ο γενικός γραμματέας της Cremation Society of Great Britain για πάρα πολλά χρόνια. Ήταν ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Pharos International, του εγκυρότερου περιοδικού στο χώρο της αποτέφρωσης. Την ευθύνη της έκδοσης σήμερα έχει η I.C.F.
Πολύ συχνά αφιέρωνε άρθρα από τις εξελίξεις στην Ελλάδα και μας προσκάλεσε, με έξοδα της I.C.F., στο συνέδριο της Βαρκελώνης το 2002 και στο Bournemouth της Μεγάλης Βρετανίας το 2009, όπου ενημερώθηκαν τα μέλη της I.C.F. για τις εξελίξεις στην Ελλάδα. Τον κύριο Roger Arber, διαδέχτηκε στη θέση του γενικού γραμματέα, ο κ. Henry J. Keizer, ο οποίος το 2005 προσκεκλημένος από το Παγκόσμιο Συνέδριο των γραφείων τελετών που έγινε στη χώρα μας, επισκέφτηκε την Ελλάδα και από κοινού παρευρεθήκαμε σε ενημερωτική εκδήλωση που οργανώθηκε στα πλαίσια του συνεδρίου.
Το 2004 η Επιτροπή μας μαζί με την Γερμανική εταιρεία CREM TEC, προσφύγαμε με την υποστήριξη του κυρίου Παπαδημούλη, Ευρωβουλευτή του Συνασπισμού, στο Ευρωπαϊκό δικαστήριο.
Η απογοήτευσή μας ήταν τεράστια γιατί δεν φανταζόμασταν ότι το εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ θα αντιμετώπιζε τόσο μικροπολιτικά ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα και όπως είναι γνωστό στις εκλογές του 2004, το ΠΑΣΟΚ έχασε από τον κ. Κωνσταντίνο Καραμανλή και την Νέα Δημοκρατία.


Roger N. Arber
Εικ.08 - Roger N. Arber

"Μακάρι όλα τα νομοσχέδια να είχαν την ίδια τύχη"

Την περίοδο αυτή η Επιτροπή μας ατόνησε τις δραστηριότητές της. Τον Μάιο του 2005, σε τυχαία συνάντηση με την τότε Δήμαρχο Αθηναίων κα Ντόρα Μπακογιάννη στον Καραβόμηλο, ρώτησε για την πορεία των προσπαθειών μας και ενημερώθηκε για το πως δεν υπήρχε καμία εξέλιξη. Η κα Μπακογιάννη μας κάλεσε στο γραφείο της στον Δήμο Αθηναίων και σε συνεννόηση με τους κ. Προκόπη Παυλόπουλο, τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, τον κ. Κυριάκο Μητσοτάκη και την Επιτροπή μας συντονίσαμε την κατάθεση μιας τρίτης διακομματικής υποστήριξης τροπολογίας η οποία κατατέθηκε στην Βουλή στις 10/2/2006 και την οποία υποστήριξε η κυβέρνηση και όλα τα κόμματα της Βουλής. Χαρακτηριστικά ο τότε Υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος είπε στην Βουλή "Μακάρι όλα τα νομοσχέδια να είχαν την ίδια τύχη". Έτσι στις 15/3/2006 με το άρθρο 35 στον νόμο 3348 έγινε το πρώτο νομοθετικό βήμα για το δικαίωμα της αποτέφρωσης των νεκρών στην χώρα μας. Την τροπολογία αυτή υπέγραφαν οι: κ. Παναγιώτη Σγουρίδης, κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, κ. Θεόδωρος Πάγκαλος, κ. Νάσος Αλευράς, κ. Μαρία Δαμανάκη, κ. Νικόλαος Γεωργιάδης, κ. Σωκράτης Κοσμίδης, κ. Γιώργος Φλωρίδης, κ. Αλέξανδρος Αλαβάνος, κ. Φώτης Κουβέλης.


Ntora Mpakogianni
Εικ.09 - Μπακογιάννη Ν.
Xristodoulos
Εικ.10 - Αρχιεπίσκοπος
Χριστόδουλος
Prokopis Paulopoulos
Εικ.11 - Παυλόπουλος Π.
Mitsotakis Kuriakos
Εικ.12 - Μητσοτάκης Κ.

Στο τέλος Μαρτίου του 2006, στην αίθουσα "Γ. Καραντζάς" της ΕΣΗΕΑ, έγινε η παρουσίαση του βιβλίου "Απότεφρωση των Νεκρών, Αίτημα των Καιρών". Την παρουσίαση του βιβλίου έκαναν οι Αλέξανδρος Αλαβάνος, πρόεδρος του ΣΥΝ, Νίκος Γεωργιάδης, βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας, Παναγιώτης Σγουρίδης, Αντιπρόεδρος της Βουλής, Αντώνης Βγότζας, νομικός και ο ηθοποιός Γιώργος Μοσχίδης ο οποίος, άνοιξε την εκδήλωση διαβάζοντας επιστολή καλωσορίσματος και αναφέρθηκε στον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε ο αδερφός του, ο ζωγράφος Πάυλος Μοσχίδης, σαν εμπνευστής όλης αυτής της προσπάθειας για τη δημιουργία κέντρου αποτέφρωσης νεκρών στην Ελλάδα. Την συζήτηση συντόνησε το μέλος της επιτροπής κ. Γιάννης Ρέγκας. Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν πλήθος κόσμου και Μ.Μ.Ε.


Parousiasi vivliou
Εικ.13 - Παρουσίαση του βιβλίου "Απότεφρωση των Νεκρών, Αίτημα των Καιρών".

Νομοθετικές ρυθμίσεις

Η ψήφιση του άρθρου 35 του Νόμου 3448 δεν ήταν το τέλος αλλά η αρχή των νομοθετικών ρυθμίσεων που προέκυψαν στη συνέχεια και κράτησαν περίπου 4 χρόνια. Πρώτα το Π.Δ. 31/12.03.09 και στη συνέχεια η ΚΥΑ 20232/31.05.10. Το πρεδρικό διάταγμα, ένα κείμενο δύο σελίδων έκανε τέσσερα χρόνια να εκδοθεί. Ευτυχώς η ΚΥΑ μόνο μερικούς μήνες. Με την έκφραση του ενδιαφέροντος του τότε Πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, της Υπουργού κας Τίνας Μπιρμπίλη και την εργασία ενός εξαίρετου στελέχους του Υ.Π.Ε.Κ.Α. του κυρίου Πέτρου Βαρελίδη.
Από το 2000 έχουμε σημαντική υποστήριξη από το μέλος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Αποτέφρωσης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Svend-Jörk Sobolewski. Με την ιδιότητα του τεχνικού συμβούλου και με δικά του έξοδα, ήρθε και σε συνεργασία με την Γ.Γ. του ΥΠΕΚΑ και τον κ. Πέτρο Βαρελίδη διαμόρφωσαν τα μηχανολογικά και περιβαντολογικά άρθρα της ΚΥΑ.
Το 2010 με την ολοκλήρωση και της ΚΥΑ 20532/32.01.2010, τα Δημοτικά συμβούλια των Δήμων Ζωγράφου, Αθηναίων και Θεσσαλονίκης, με απόφασή τους και με τη παρουσία και εισήγηση της Επιτροπής για το δικαίωμα της αποτέφρωσης των νεκρών στην Ελλάδα, αποφάσισαν τη δημιουργία Κέντρου Αποτέφρωσης Νεκρών(Κ.Α.Ν.). Το πρώτο, εντός του χώρου του κοιμητηρίου Ζωγράφου. Το δεύτερο, στο 3ο κοιμητήριο Αθηνών στη Νίκαια. Και στη Θεσσαλονίκη, στο κοιμητήριο της Αναστάσεως του Κυρίου στη Πυλαία.
Εκεί που πιστέψαμε ότι φτάσαμε στη Ιθάκη, άνεμοι παρέσυραν τις ελπίδες μας για μερικά χρόνια.


Svend-Jörk Sobolewski.
Εικ.14 - Svend-Jörk
Sobolewski.
Giannis Kazakos
Εικ.15 - Καζάκος Ιωάν.
Nikitas Kaklamanis
Εικ.16 - Κακλαμάνης Ν.
Giannis Mpoutaris
Εικ.17 - Μπουτάρης Γ.

Οι δυσκολίες κατασκευής Κ.Α.Ν.

Για το κοιμητήριο Ζωγράφου, ο δήμος προχώρησε στην ανάθεση του έργου από το αρχιτεκτονικό γραφείο του κ. Στυλιανίδη. Ο οποίος προς τιμήν του, χωρίς αμοιβή, με τον συνεργάτη του κ. Κώστα Σιώνη, προσέφεραν στον δήμο μια εκπληκτική αρχιτεκτονική προμελέτη.
Παράλληλα ολοκληρώθηκε και η περιβαντολογική μελέτη η οποία εγκρίθηκε και αναρτήθηκε στο διαδίκτυο. Μόλις η Επιτροπή απευθύνθηκε στην πολεοδομία του δήμου για την οικοδομική άδεια, διαπίστωσε ότι ο δήμος Ζωγράφου δεν έχει τίτλους ιδιοκτησίας για το νεκροταφείο, του οποίου το μεγαλύτερο μέρος διεκδικεί το Ταμείο Εθνικής Άμυνας και το υπόλοιπο το Πανεπιστήμιο. Από το 2010 μέχρι και σήμερα, Δεκέμβριος 2015, δεν έχει τακτοποιηθεί ακόμα το ιδιοκτησιακό θέμα και χωρίς αυτή τη ταυτοποίηση ο δήμος Ζωγράφου δε μπορεί να κάνει απολύτως τίποτα.
Αμέσως μετά έγιναν προσπάθειες για την υποστηρίξη της απόφασης του Δ.Σ. του δήμου Αθηναίων, διαπιστώνοντας ότι το Α΄ κοιμητήριο Αθηνών στις χρήσεις γης του Ο.Ρ.Σ.Α. είναι χώρος πρασίνου και Ιστορικής μνήμης και όχι νεκροταφείο(!) Το Γ΄ κοιμητήριο Αθηνών είναι χώρος κοινωνικών δραστηριοτήτων και μετά την απομάκρυνση του κοιμητηρίου θα γίνει χώρος πράσινου και αθλοπαιδιών, οπότε άνθρακας ο θησαυρός. Ο δήμος Θεσ/νίκης, σε συνεργασία με τον κ. Κώστα Ζέρβα, τότε αντιδήμαρχο, προώθησε στο δημοτικό συμβούλιο και αποφάσισε με πλειοψηφία, μετά τα μεσάνυχτα, τη κατασκευή Κ.Α.Ν. στο κοιμητήριο Αναστάσεως του Κυρίου, το οποίο όμως βρίσκεται στη Πυλαία Θεσ/νίκης. Το δημοτικό συμβούλιο και ο δήμος Πυλαίας δεν συναινούσαν σε αυτή την επιλογή.


Giannis Mpoutaris
Εικ.18 - Εικονική αποτύπωση από τη μελέτη του κ. Στυλιανίδη.

Μετά από όλα αυτά, η Επιτροπή είχε τη χαρά και τη τιμή να συνεργαστεί με τον δήμαρχο Μαρκόπουλου, τον κ. Μεθενίτη Σωτήρη. Ένας σοβαρός και ικανός επιστήμονας δικηγόρος, ο οποίος παρά την ιδιαιτερότητα του θέματος και με την παρουσία της Επιτροπής μας, εισήγαγε στο δημοτικό συμβούλιο το θέμα της ίδρυσης αποτεφρωτηρίου σε χώρο ιδιοκτησίας του δήμου, όμορο του κοιμητηρίου. Η απόφαση του Δ.Σ. ήταν ομόφωνη.
Δυστυχώς, ο κατά πολλούς υποψήφιος επόμενος αρχιεπίσκοπος Ελλάδος, Νικόλαος Μεσογαίας, είχε αντίθετη γνώμη. Ενεργοποίησε τον μηχανισμό του και στο επόμενο δημοτικό συμβούλιο που συνήφθει, οι 23 δημοτικοί σύμβουλοι άλλαξαν γνώμη και αποφασίστηκε η ακύρωση της αρχικής ομόφωνης απόφασης. Η μισαλοδοξία και ο σκοταδισμός που επικράτησε από τους φανατικούς του Νικολάου που υποστήριξαν την ακύρωση της απόφασης, θύμιζαν μεσαίωνα. Η επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου ύπο τον κ. Γιάννη Κτιστάκη κάλεσε συνέντευξη τύπου στην οποία όλα τα ανωτέρω καταγγέλθηκαν, αλλά ποιό το αποτέλεσμα; Ταυτόχρονα των ανωτέρω, το Δ.Σ. του κοιμητηρίου του Σχιστού είχε λάβει απόφαση για τη δημιουργία Κ.Α.Ν. εντός του κοιμητηρίου, όμως αφ’ενός μεν η οικονομική κατάσταση του κοιμητηρίου όσο και το γεγονός ότι η κατασκευάστρια εταιρεία του κοιμητηρίου διεκδικούσε 10,000,000 ευρώ στα δικαστήρια, έκαναν αυτή τη λύση να φαντάζει αδύνατη.
Αποφασίσαμε τότε ότι έπρεπε τα αποτεφρωτήρια στην Ελλάδα να χωροθετούνται και εκτός των κοιμητηρίων. Στις αλλεπάλληλες προσπάθειές επικοινωνίας με το πολιτικό προσωπικό των υπουργείων Εσωτερικών και Υ.Π.Ε.Κ.Α. η Επιτροπή δεν έτυχε καμίας ακρόασης. Μέχρι που ο αξιότιμος καθηγητής συνταγματικού δικαίου Νίκος Αλιβιζάτος και η εξαίρετη νομικός κα Λούσυ Κιουσοπούλου, άνοιξαν την πόρτα του γραφείου τους και ανιδιοτελώς προετοίμασαν, κυρίως η κα Κιουσοπούλου, σε επαφή με διοικητικούς και άλλους παράγοντες των συναρμόδιων υπουργείων και του δήμου Αθηναίων, μια τροπολογία στην οποία τακτοποιούσαν πολλά σημαντικά θέματα, μεταξύ των οποίων και η δυνατότητα χωροθέτησης των Κ.Α.Ν. και σε εκτός κοιμητηρίων περιοχές. Παράλληλα ο κ. Αλιβιζάτος, με το κύρος του, συντόνησε μια συνάντηση με τον τότε υπουργό Υ.Π.Ε.Κ.Α. κ. Μανιάτη, όπου μας έδωσε την εντύπωση ότι την τροπολογία θα την έφερνε στη βουλή η κυβέρνηση. Τελικά περνούσαν οι μέρες, οι εβδομάδες, οι μήνες και ούτε τα τηλέφωνα δε σήκωναν για να μας απαντήσουν.


Vaggelis Stilianidis
Εικ.19 - Στυλιανίδης Β.
Kwstas Zervas
Εικ.20 - Ζέρβας Κ.
Sotiris Methenitis
Εικ.21 - Μεθενίτης Σ.
Nikos Alivizatos
Εικ.22 - Αλιβιζάτος Ν.
Lousi Kiousopoulou
Εικ.23 - Κιουσοπούλου Λ.

Θετικές εξελίξεις...

Το Ιούλιο του 2014, η δήμαρχος Ζωγράφου, Τίνα Καφατζάκη, με την οποία υπήρχε και μια συνεργασία για τη πιθανότητα εγκατάστασης του αποτεφρωτηρίου στο κοιμητήριο Ζωγράφου, ήταν αυτή όπου συνέβαλε στο να συναντήσουμε και να ενημερώσουμε, για τη πορεία της αποτέφρωσης των νεκρών, την κ. Σοφία Βογιατζή η οποία ήταν σύμβουλος του ΣΥΡΙΖΑ για το εν λόγω θέμα. Η ενημέρωση αυτή εξελίχθηκε σε καθημερινή σχεδόν συνεργασία για την προώθηση μιας τροπολογίας στη Βουλή για τη δυνατότητα χωροθέτησης των αποτεφρωτηρίων και σε εκτός κοιμητηρίων περιοχές. Ο τότε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ κ. Νίκος Βούτσης, αφού πρώτα ενημερώθηκε, δέχτηκε να καταθέσει στη Βουλή την τροπολογία που είχαν ετοιμάσει ο κ. Νίκος Αλεβιζάτος με την κ. Λούσυ Κιουσοπούλου.
Την ίδια στιγμή και πριν τις δημοτικές εκλογές του 2014, ο κ. Καμίνης οργάνωσε συνέντευξη τύπου με τη παρουσία των κ. Αλιβιζάτου, της κας Κιουσοπούλου και του κ. Αλακιώτη για να υποστηρίξει τη νομοθετική ρύθμιση του θέματος. Όταν ο κ. Βούτσης κατέθεσε τη τροπολογία και ο κ. Μανιάτης, αρμόδιος υπουργός, είπε ότι δε θα τη κάνει δεκτή, ο κ. Καμίνης αντέδρασε δυναμικά. Σε από κοινού συνέντευξη με τον κ. Μπουτάρη κατηγόρησαν τον κ. Μανιάτη για τη στάση του αυτή, ο οποίος μετά από αυτό αναγκάστηκε να δηλώσει ότι θα κάνει δεκτή την τροπολογία στο επόμενο νομοσχέδιο, όπερ και εγένετο.


sunenteuxi tupou
Εικ.24 - Συνέντευξη Τύπου.

Έτσι, τον Ιούλιο του 2014 στο νομοσχέδιο 4277 τα άρθρα 48,49,50,51 τακτοποιούσαν τα σημαντικότερα προβλήματα των άλλων νόμων και επέτρεπαν την χωροθέτηση και σε εκτός κοιμητηρίων περιοχές.
Σε όλη αυτή την την προσπάθεια πολύ σημαντική είναι η συμβολή της κας Βογιατζή Σοφίας, η οποία εκ μέρους του ΣΥΡΙΖΑ βοήθησε στην κοινοβουλευτική προώθηση του θέματος, αλλά και στην ενεργοποίηση και συνεργασία όσων μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη του στόχου της δημιουργίας αποτεφρωτηρίου στην Ελλάδα.
Για άλλη μια φορά πιστέψαμε ότι η Ιθάκη είναι ένα βήμα, το μέλλον όμως θα δείξει αν αυτό θα είναι μεγάλο ή μικρό.


Tina Kafatzaki
Εικ.25 - Καφατζάκη Τ.
Nikos Voutsis
Εικ.26 - Βούτσης Ν.

Και πάλι δυσκολίες

Στις δημοτικές εκλογές του 2014, στον δήμο Αθηναίων, επενεξελέγη ο κ. Καμίνης και στην αντιπολίτευση ο κ. Γαβριήλ Σακελλαρίδης. Ο κ. Καμίνης ανταποκρινόμενος στο αίτημά μας, ανέθεσε στον κ. Ιωάννη Ευμολπίδη, που είναι ο ειδικός σύμβουλός του, να ενεργήσουμε από κοινού για την ταχύτερη υλοποίηση των προθέσεών του, για την κατασκευή αποτεφρωτηρίου. Ο κ. Ευμολπίδης μετά την πρώτη μας συνάντηση, στην οποία προγραμματίσαμε τις επόμενες ενεργειές μας, εξαφανίστηκε. Δεν είχαμε καμία ανταπόκριση ούτε στο τηλέφωνο αλλά ούτε και στην ηλεκτρονική μας επικοινωνία. Την απαράδεκτη και απρόσμενη αυτή συμπεριφορά, εκλάβαμε ότι αντανακλούσε και τις προθέσεις του ίδιου του δημάρχου.
Ο κύριος Σακελλαρίδης, μας ζήτησε να τον ενημερώσουμε και στη συνέχεια πρότεινε στο Δημοτικό Συμβούλιο του δήμου, την σύσταση διακομματικής επιτροπής για το θέμα του Αποτεφρωτηρίου. Στην επιτροπή αυτή, πρόεδρος ανέλαβε ο αντιδήμαρχος Αθηναίων κ. Γιώργος Αποστολόπουλος. Σε συνεργασία με το διοικητικό προσωπικό της Πολεοδομίας του δήμου, διερευνήσαμε τρείς ιδιοκτησίες του Δήμου, στις οποίες διαπιστώσαμε την ύπαρξη πολλών προβλημάτων, τεχνικού και νομοθετικού χαρακτήρα. Επιδιώξαμε από κοινού, με τον δήμαρχο Λαυρεωτικής κ. Λουκά Δημήτριο, την πιθανότητα κατασκευής Αποτεφρωτηρίου στο ΒΙΟΠΑ Κερατέας. Μετά από πολύμηνη καθυστέρηση ο κύριος Λουκάς ενημέρωσε τον κ. Καμίνη ότι δεν ήθελε να συγκρουσθεί με τον Νικόλαο Μεσογαίας και γι’ αυτό δεν θα προχωρούσε το θέμα του αποτεφρωτηρίου. Έκτοτε η επιτροπή δεν συνεστήθη, μετά από ενάμιση χρόνο περίπου, τα μέλη της αποφάσισαν να αποχωρήσουν.

Ο κ. Καμίνης εκτεθειμένος για την μακροχρόνια αυτή καθυστέρηση επέλεξε την πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου, κ. Νέλλυ Παπαχελά, να παίξει έναν συντονιστικό ρόλο για την εξεύρεση χώρου για την ανέγερση του αποτεφρωτηρίου. Στις 24 Δεκεμβρίου 2015, ο δήμος Αθηναίων προκύρηξε εκδήλωση ενδιαφέροντος για την αγορά ή ενοικίαση χώρου για την κατασκευή του αποτεφρωτηρίου η οποία έληξε στις 24 Ιανουαρίου 2016.
Ο δήμος συγκέντρωσε 29 προτάσεις ενδιαφέροντος, στη συνέχεια πρέπει να προχωρήσει στην προκύρηξη διαγωνισμού. Στην Πάτρα, ο κομμουνιστής δήμαρχος κ. Νίκος Πελετίδης, στις 11 Δεκεμβρίου του 2015, αποφάσισε με εισήγηση του αντιδημάρχου κ. Παύλου Στάμου στην επιτροπή ποιότητας ζωής, την χωροθέτηση αποτεφρωτηρίου εντός ενός χώρου 11 στρεμάτων, ιδιοκτησίας του δήμου, στο ΒΙΟΠΑ. Στην συνεδρίαση υπήρξαν αντιδράσεις από λίγους κατοίκους, που όπως μάθαμε στη συνέχεια ήταν υποκεινούμενοι από την εκκλησία. Στις 5 Φεβρουαρίου 2016 το θέμα συζητήθηκε στο Δημοτικό Συμβούλιο, που με συντριπτική πλοιοψηφία, το έκανε δεκτό. Οι επόμενες ενέργειες του δήμου είναι να γίνει ο αποχαρακτηρισμός από χώρος βιολογικού καθαρισμού σε χώρο αποτεφρωτηρίου, η ανεύρεση πόρων για την χρηματοδότηση του έργου και η προκύρηξη διαγωνισμού.

Τον Οκτώβριο του 2015 σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος ο κ. Σκουρλέτης με υπουργική απόφαση καθόρισε τις περιβαλλοντολογικές διατάξεις για τα αποτεφρωτήρια νεκρών. Στην Θεσσαλονίκη ο κ. Γιάννης Μπουτάρης έχει ενεργοποιήσει τον Γ.Γ. κ. Ψαρρά Θωμά, με την αντιδήμαρχο οικονομικών κ. Γεωργία Ρανέλλα, τον διευθυντή των τεχνικών υπηρεσιών και τις νομικές υπηρεσίες του δήμου και σε συνεργασία μαζί μας, στις 3 Φεβρουαρίου του 2016, σε σύσκεψη στα γραφεία του Δημάρχου, συζητήσαμε την επιλογή χώρου και τη δημοπράτηση του αποτεφρωτηρίου.

Gavrihl Sakelaridis
Εικ.27 - Σακελλαρίδης Γαβ.
Nelly Papaxela
Εικ.28 - Παπαχελά Ν.
Nikos Peletidis
Εικ.29 - Πελετίδης Ν.
Panos Skourletis
Εικ.30 - Σκουρλέτης Π.
Psarras Thomas
Εικ.31 - Ψαράς Θ.


Την ίδια περίοδο στην Αθήνα σε συνεργασία με την Αντιπρόεδρο του ΕΣΔΝΑ κα Αφροδίτη Μπιζά και το μέλος του κ. Σταύρο Ιατρού προωθήσαμε νομοθετική ρύθμιση στην Βουλή ώστε ο ΕΣΔΝΑ ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου των ΟΤΑ να κατασκευάσει ένα διαδημοτικό ΚΑΝ στην Αττική. Έτσι στο άρθρο 14 παρ. 2 του Ν. 4368/21.2.2016 του δόθηκε αυτή η δυνατότητα. Παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες να συναντηθούμε με την κα Δούρου για την υλοποίηση αυτής της δυνατότητας εξαιτίας της δικής της αρνητικής πρόθεσης δεν κατέστη δυνατόν, αντ' αυτού τον Απρίλιο του 2016 συναντηθήκαμε με την αντιπεριφερειάρχη κα Ερμιόνη Κυπριανίδου, η οποία μας υποσχέθηκε ότι σύντομα θα προχωρούσε η περιφέρεια στην κατασκευή του ΚΑΝ, αλλά δυστυχώς, απολύτως καμία ενημέρωση δεν είχαμε ποτέ.


Mpiza Afroditi
Εικ.36 - Μπιζά Αφ.
Iatros Stauros
Εικ.37 - Ιατρός Στ.
Kiprianidou Ermioni
Εικ.38 - Κυπριανίδου Ερμ.


Στις 20-21 Οκτωβρίου 2016 η Πανελλήνια Ένωση Γραφείων Τελετών Ελλάδος διοργάνωσε στην Αγριά Βόλου στο ξενοδοχείο Valis το Δεύτερο Συνέδριό της με θέμα την Αποτέφρωση των νεκρών. Στη διάρκεια του Συνεδρίου ενημερώσαμε τα γραφεία τελετών Ελλάδος για τις εξελίξεις και τους εκπαιδεύσαμε στη διαδικασία της διασποράς της τέφρας στη φύση και τη θάλασσα και χορηγήσαμε πιστοποιητικά παρακολούθησης στα γραφεία τελετών που παρακολούθησαν τη διαδικασία.


Certificate
Εικ.39 - Πιστοποιητικό
Certificate
Εικ.40 - 2ο Συνέδριο
Πανελλήνιας Ένωσης
Γραφείων Τελετών Ελλάδος


Στη συνέχεια ο κύριος Σκουρλέτης ως υπουργός ΥΠΕΚΑ προχώρησε στην έκδοση της ΚΥΑ 4932/30-1-2017 για τη δημιουργία μικρών κέντρων αποτέφρωσης οστών νεκρών από τις εκταφές (ΚΑΟΝ) και ο Δήμος Αθηναίων με την προκήρυξη του Διαγωνισμού για την αναμόρφωση του Γ΄ και Β΄ Κοιμητηρίου ενέταξε τη δημιουργία του ΚΑΟΝ στο Γ΄ Κοιμητήριο.


Στις 7 Φεβρουαρίου του 2017 απεβίωσε στην Αθήνα ο λαοφιλής τραγουδιστής Λουκιανός Κηλαηδόνης η τελευταία του επιθυμία ήταν η αποτέφρωσή του. Η σύζυγός του Άννα Βαγενά και οι κόρες του μετέφεραν τη σορό του στη Βουλγαρία για την τελευταία του επιθυμία. Σε απάντηση ερώτησης που κατέθεσε στη Βουλή η κυρία Βαγενά ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Πάνος Σκουρλέτης δεσμεύτηκε ότι εφόσον οι δήμοι και οι περιφέρειες δεν έχουν αξιοποιήσει τη δυνατότητα για την κατασκευή αποτεφρωτηρίου, να δώσει η πολιτεία αυτή την δυνατότητα και σε ιδιώτες.


Vagena Anna
Εικ.41 - Βαγενά A.
Loukianos Kilaidonis
Εικ.42 - Λουκιανός Κηλαηδόνης


Έτσι στις 31/7/2017 το άρθρο 133 του νόμου 4483 δίνει σε ιδιώτες αυτή τη δυνατότητα. Στις 19 Ιουλίου του 2018 στο άρθρο 249 του Νόμου 4555 τακτοποιήθηκαν τα ακριβή στοιχεία και οι υπηρεσίες των ιατροδικαστών σε σχέση με το πιστοποιητικό που απαιτείται για την αποτέφρωση και άλλα ειδικά θέματα που αφορούν τη ληξιαρχική πράξη θανάτου. Θέλουμε να εκφράσουμε τα θερμά μας ευχαριστήρια και για τη σημαντική υποστήριξη και εξαιρετική συνεργασία στον Πρόεδρο της Ελληνικής Ένωσης Ιατροδικαστών στον κύριο Γρηγόριο Λέων.


Alakiotis Antonis, Skourletis Panos
Εικ.43 - Αλακιώτης Αντώνης,
Σκουρλέτης Πάνος
Alakiotis Antonis, Leon Grigoris
Εικ.44 - Αλακιώτης Αντώνης,
Λέων Γρηγόρης


Στις 17/5/2018 η Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης προσκεκλημένης από την εταιρεία που διοργάνωσε την έκθεση πένθιμων υλικών παρουσίασε τις δραστηριότητες, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες της στα γραφεία τελετών Ελλάδος.


Exposure Of Mourning Materials
Εικ.45 - Έκθεση
Πένθιμων Υλικών


Η Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης αποδέχεται πρόταση της κατασκευαστικής εταιρείας ΑΡΣΗ ΑΕ και υπογράφει μνημόνιο συνεργασίας για την αγορά στην Ριτσώνα, χώρου και για την κατασκευή του πρώτου ιδιωτικού αποτεφρωστηρίου. Αφού καταλήξαμε σε σύντομο χρονικό διάστημα στην επιλογή αρχιτεκτονικού γραφείου, ενεργήσαμε και με δεδομένη τν επάρκεια της ΑΡΣΗ ΑΕ και τον στελεχών της, πετύχαμε την πολύ σύντομη κατασκευή του ΚΑΝ και την λήψη της άδειας λειτουργίας στις 19/09/2019. Στις 30/09/2019 ξεκινήσαμε με τις πρώτες αποτεφρώσεις. Στις 10/10/2019 έγινε στο χώρο του αποτεφρωτηρίου συνέντευξη τύπου στα ΜΜΕ με πολύ μεγάλη επιτυχία.



press
Εικ.47 - Αποτεφρωτήριο Ριτσώνας
press
Εικ.46 - Συνέντευξη τύπου